Blog dagboek van Jan Goossens

George Eliava, in 1937 door Beria vermoord.
Rechts: de wonden van een van de houthakkers.






In december 2002 kwamen drie houthakkers in Georgië in aanraking met canisters, die vreemd genoeg warm aanvoelden en die zij naar hun kamp mee-namen om zich eraan te warmen.
De canisters bleken zwaar radio-actief te zijn, en twee van de mannen liepen zware brandwonden op. In het ziekenhuis werden ze behandeld met antibiotica, maar een resistente stafilococcus Aureus (MRSA) veroorzaakte een beginnende sepsis. Ze werden daarom met spoed overgebracht naar Tbilisi, waar ze behandeld werden met oplosbare stukjes weefsel, die specifieke bacteriofagen tegen de ziekenhuisbacterie bevatten. Enkele weken later waren ze genezen en kon huidtransplantatie plaats vinden op de verloren gegane huid. ( Zie verder hieronder).

Felix d'Herelles

Rechts: Bacteriofaag "spuit" haar DNA in de bacterie

In het dagboek van 29 oktober, werd iets verteld over bacteriofagen. Het zijn virussen die in plaats van lichaams-cellen van mens of dier, bacteriën binnendringen. In de bacterie wordt het DNA van het virus vermenigvuldigd, met het gevolg dat het virus vermeerderd wordt, ten koste van de bacterie. Reeds in 1896 had de Britse chemist E.H. Hankin, ontdekt dat het water van de rivier de Ganges in India, stoffen bevatte, die instaat waren cholera bacteriën te doden. Nadat in het begin van de vorige eeuw de antibiotica ontdekt werden, werd er in de Westerse wereld daarna weinig aandacht aan de bacteriofagen besteed. Een uitzondering was de Frans-Canadees, Felix d'Herelles (1873—1949), die in Parijs gestudeerd had. In 1917 zag hij in Argentinië dat bepaalde stoffen die hij “bacterio-phages” noemde in staat waren dysenterie-bacteriën te doden. Het zou nog tot 1939 duren voordat Helmut Ruska met de elektronen-microscoop ontdekte dat het om virussen ging. (klik play bij transformatie met behulp van fagen) Na veel omzwervingen aan de universiteiten van Argentinië, Leiden, Egypte, India en een professoraat in Yale, USA, ging hij in 1934 op verzoek van de Sovjet unie naar Tbilisi ( waar Stalin geboren was). Een Russische vriend van hem, professor George Eliava, die een tijd lang met hem in Parijs gewerkt had, had op verzoek van Stalin, in Tbilisi, een instituut opgericht, om bacteriofagen te bestuderen. Stalin zag de bacteriofagen als een alternatief van antibiotica, mede wellicht omdat de Westerse wereld een voorsprong op dat gebied had verworven. Felix d'Herelles vriend, Eliava, viel echter in ongenade, iets wat in die tijd in de Sovjet Unie met mensen, die meer dan normaal presteerden, niet ongebruikelijk was. Hij werd door Beria van de KGB in 1937 geëxecuteerd. Teleurgesteld verliet d'Herelles daarna de Sovjet Unie. Spoedig stond de oorlog voor de deur en d'Herelles werd door de Duitsers in Vichy onder huisarrest gesteld omdat bekend was dat hij Communistische sympathieën had. Hij had tijdens zijn verblijf in Rusland, een boek aan Stalin gewijd, dat echter na zijn vertrek door Stalin in de ban werd gedaan. In tegenstelling met het Westen bleven de bacteriofagen in de Sovjet Unie wel in de belangstelling en vooral in Georgië werden ze veel toegepast. Het instituut dat de meeste ervaring en kennis heeft over bacteriofagen is nog steeds in Georgië gevestigd en heeft als eerbewijs de naam " Eliava institute" gekregen.

Tegenwoordig is de belangstelling voor bacteriofagen in het Westen weer toegenomen, temeer omdat men steeds meer met multi-resistente bacteriën te doen krijgt. In Amerika wordt gewerkt aan het dienstbaar maken van specifieke bacteriofagen die tegen een aantal Salmonella's werken en waarmede men eieren kan behandelen (sprayen). ook ongepastoriseerd fruit en Hamburgers in verband met E. Coli infecties staan in de belangstelling.
Experimantal Biotherapies Inc. (EBI) in Washington tracht bacteriofagen te ontwikkelen tegen vancomycine resistente Enterococcen. Ook de multi-resistente stafilococcus Aureus, bekend onder de naam van ziekenhuis-bacterie (MRSA) en de Pseudomonas Aeruginosa staan op de lijst. In Amerika realiseert men zich dat een alternatief voor antibiotica in bepaalde gevallen in de toekomst onmisbaar is. Phage therapy could be a wonderful way to go.

Onthulling door luitenant- generaal Ad van Baal van de plaquette tijdens de doden herdenking in Beneden-Leeuwen op 9 oktober 2005.

Tijdens de herdenking van de gesneuvelde stoottroepers, in Beneden Leeuwen op 9 oktober van dit jaar, werd een plaquette onthuld door luitenant-generaal Ad van Baal, voor de soldaten, die door hun werk voor de vrede psychisch gekwetst zijn geraakt en met name voor hen, voor wie deze last te zwaar werd. In het algemeen denkt men hierbij aan een soort posttraumatische psychische stress, die het gevolg is van alles wat de soldaten tijdens hun verblijf elders hebben meegemaakt. Weinig wordt hierbij gedacht aan basale ethologische wetmatigheden, omdat een Darwinistische benadering van gedrag, tot voor kort nog "not-done" was. Ethologie is de wetenschap, die de biologie van het gedrag bestudeert en gedrag is , volgens deze wetenschap, altijd het gevolg van een interactie van aanleg en omstandigheden. De genetische aanleg, die een rol speelt bij het gedrag is evenals bij dieren ook bij de mens evolutionair gedurende miljoenen jaren door natuurlijke selectie in de genen vastgelegd. Twee miljoen jaren lang leefde de mens als jager-verzamelaar in kleine groepen, omdat dat het meest doelmatig was. Één man kon misschien een konijn vangen, maar voor een wild rund, of een mammouth, was de samenwerking van een optimale groep nodig. Hetzelfde gold voor een vreemde groep mensen, met een andere identiteit, die aanspraak maakten op hun territorium, waartegen men als enkeling weinig kon uitrichten. Het is daarom niet toevallig dat ook nu nog voetbalteams en teams van andere sporten meestal uit groepen van 11 tot 15 man bestaan. Ook in de legers, overal ter wereld, is de indeling in secties, pelotons, compagnies en bataljons nooit veel veranderd, omdat voor een goed functioneren bij dreiging, teams nodig zijn, waar men elkaar kent en waar een bepaalde “pikorde” nodig is om een goed resultaat te bereiken. Dat de aanleg om in sociale groepen te functioneren vooral onder bepaalde milieu omstandigheden tot expressie komt, is duidelijk als men bedenkt dat men de uitwassen van groeps-agressie altijd gepaard ziet gaan met een bepaalde leeftijd. Als het gehalte aan testosteron in het bloed het hoogst is, bij de wat wel genoemd wordt “The late teens and early twenties” werkt het “milieu interieur” bevorderend op het tot expressie komen van de aanleg. Hooligans zijn zelden ouder dan 30 jaar en hetzelfde geldt voor terroristen teams.

Als nu een team soldaten uit vrijwilligers bestaat, dan heeft al een genetische selectie plaats gehad. Het zullen jongens zijn die samen werking als iets positiefs ondervinden, want anders waren ze niet vrijwillig in het leger gegaan. Wat de leeftijd betreft zal de testosteron meestal er nog een schepje bovenop doen. Als ze nu in moeilijke omstandigheden komen, zal de sociale cohesie nog flink versterkt worden. Toen een groep Nederlandse soldaten in Irak in een hinderlaag liepen werd na terugkomst in Nederland tijdens een interview op de televisie gevraagd aan een van deze jongens of hij zijn leven zou riskeren voor zijn kameraden als dat nodig was. Zijn antwoord was ja. Toen de interviewer vroeg waarom? zei hij: “omdat ik zeker weet dat zij dat ook voor mij zouden doe”. De gevaren die ze ontmoeten en de bedreiging van anderen die ze tegenkomen, zal niet zo snel aanleiding zijn voor psychische moeilijkheden. Dat is in de langdurige geschiedenis immers schering en inslag geweest en jongens die daar niet tegen konden, zijn gedurende enkele miljoenen jaren al wel grotendeels uit-geselecteerd en droegen daarom vaak weinig bij tot het instand houden van de soort. Wat echter in de moderne tijd normaal is geworden is dat de enorme groeps-binding, die zo ontstaan is vrij abrupt wordt afgebroken. Hierop is in het verleden zelden of nooit geselecteerd. De psychologische stress, die zo kan ontstaan nadat de soldaten, die van een zware missie terugkomen en naar huis worden gestuurd zal voor een aantal niet kunnen worden geadapteerd. Eenmaal thuis gekomen zal, een moeilijk in woorden uit te drukken heimwee naar de kameraden, hen vaak onaangepast maken aan de nieuwe omstandigheden. Door kritiek, die hierdoor ontstaat van de omgeving, zal een en ander nog verergeren met soms alle nare gevolgen van dien. Een plaquette voor deze slachtoffers bewijst dat het probleem groter is dan wellicht wordt gedacht. Voor uitzonderingen wordt door een generaal, die afgevaardigd was door de minister van defensie, zelden plaquettes onthuld.

Mensen van de minder valide werkplaats in de cantine.

(tweede van Rechts: D'r zien ur ok nog altied, die d'r schik mi hebben.)

Dezelfde Thij van Hannes, ( zie fopspeen) werkte voordat hij bij mijn broer op de minder valide werkplaats was, op de boerderij. Hij werd door andere boeren vaak om advies gevraagd als er een vaars moest kalven. Thij besliste dan of de veearts moest gewaarschuwd worden. Daarom beschouwde hij mij min of meer als een collega. Toen ik eens bij de werkplaats binnen ging en Thij tegen het lijf liep zei hij: “Hallo Jan, gij komt zeker vör meneer ow bruur? Die zit dor achter die deur, mar wel urst kloppen vör ge noar binnen got! ".

onmisbare fopspeen

Mijn broer Kees was vroeger de baas op een werkplaats van minder-validen. Boven op zolder werden door de dames pakjes ingepakt voor kinderen, voor het geval als het eens oorlog zou worden. In de pakjes zaten melkpoeder, zuigflessen, fopspenen en zo voort. Thij van Hannes voerde er het bewind en zag toe dat alles ordelijk verliep. Toen er Haagse heren op bezoek kwamen, in verband met subsidie zei mijn broer tegen Thij, dat hij niet om een kleinigheid moest komen storen. Tijdens het bezoek bleken echter plotseling de fopspenen op te zijn en bij gevolg kwam het inpakken tot stilstand. Thij kende het woord fopspeen niet, want in het dialect heet een speen een fiep. Dat vond hij echter een ongepast woord en daarom klopte hij op de deur van mijn broer en zei: “Ik zou niet gestoord hebben maar de dames hebben geen tepels meer”.

Het virus dringt met zijn "staart"in de bacterie, volgens het slot-sleutel principe. Eenmaal binnengedrongen vermeerdert de bacterie het virus en de kringloop herhaalt zich, met kwalijke gevolgen voor de bacterie.

Bacteriofagen zijn virussen, die bepaalde bacteriën vernietigen. Bacteriofaag betekent letterlijk bacterie-eters.
Virussen dringen normaliter in de cellen van hun gastheer, waar hun DNA of RNA vermenigvuldigd wordt door het mechanisme in de gastheercel. Er zijn ook virussen, die in bepaalde bacteriën dringen en daarom de bacterie-cel vernietigen. Een voordeel is dat dergelijke virussen evenals de bacteriën muteren. Een bacterie kan soms snel immuun worden tegen het virus, maar het virus verandert vaak even snel en vernietigt de bacterie dan weer. Om er achter te komen welk virus bij welke bacterie past brengt men het gen, dat verantwoordelijk is voor de verlichting van het vuurvliegje in het virus. Men maakt een aantal voedingsbodems met de te onderzoeken bacterie en vermengt deze met enkele virusstammen. Als een voedingsbodem oplicht, weet men dat het virus zich in de betreffende bacterie vemeerdert.

Voorbeeld in Georgië gebruikt men deze methode om wonden, die vanwege doorliggen ontstaan en die vaak etteren, te behandelen. Ook uit India is dit bekend vanwege de Ganges, die vaak zeer vervuild is, maar baders worden dan soms toch niet ziek omdat bepaalde phagocytaire virussen, een infectie met b.v. met cholera verhinderen.`

kind nog gezond op 1 jarige leeftijd. Op 4jaar verschijnselen van Batten diasease

De Food and Drug Administration (FDA) in Amerika heeft op 21 oktober van dit jaar voor het eerst in de geschiedenis het transplanteren van foetale stamcellen in de hersenen van kinderen goedgekeurd. De kinderen lijden aan een zeldzame erfelijke ziekte, die Batten disease wordt genoemd. Het is een ziekte van het zenuwstelsel, die al vroeg bij kinderen, meestal van 5 tot 10 jaar optreedt. De kinderen krijgen epileptische aanvallen, gaan mentaal achteruit en worden tenslotte blind en motorisch gestoord, om meestal te sterven voordat ze 20 jaar oud zijn. Er worden geen embryonale stamcellen gebruikt maar zogenaamde adult stamcellen. Dit zijn onrijpe zenuwcellen uit geaborteerde foetussen. Eerder heeft men bij Parkinson patiënten en bij mensen, die aan een beroerte geleden hadden wel al volledig uitgegroeide zenuw cellen geïmplanteerd, maar foetale stamcellen is voor de eerste keer. Omdat het weefsel niet alleen afkomstig is van spontaan geaborteerde abortussen gaf dit toch weer de nodige ethische bezwaren.

De kinderen met Batten disease missen een gen dat nodig is om een bepaald enzym te maken, dat nodig is om het zenuwweefsel gezond te houden. Men stelt zich nu voor dat de geïmplanteerde zenuwstamcellen dit enzym zullen produceren zodra ze volwassen zijn geworden in de hersenen van de recipiënt.

De proeven worden gedaan door de biotechnische instelling Stem cell Inc., in Palo Alto Californië. Via kleine gaatjes die in de schedel geboord worden, worden de stamcellen bij de patiënten in de hersenen gebracht en geneesmiddelen worden gegeven om het afstoten van de cellen tegen te gaan.

Reeds eerder zijn dezelfde proeven gedaan bij muizen met goed resultaat. De muizen waren genetisch gemodificeerd zodat ze het gen dat bij Batten disease een rol speelt misten ( knocked out mice). De FDA heeft de proeven goedgekeurd omdat Batten disease fataal is en omdat de proeven met muizen nog niet hetzelfde hoeft te zijn dan bij mensen. ( You cannot ask a mouse how it's feeling).

Was dè naaw

Links: Draai-molen (mallemeulen)

Rechts: grote wasmand
klik op draaimolen




De kinderen Nooymans woonden in de steek van Midden Brabant. Drie broers en één jongere zuster. Toen de zus getrouwd was verhuisde ze naar het dorp, maar bleef wel de was doen voor haar broers, die op de boerderij bleven. Toen een van de broers een mand vol was, naar zijn zus bracht, had hij er een briefje opgelegd met het opschrift: Volgende keer iets meer zeep. Toen de wasmand terug kwam had de zus er een briefje opgelegd met de mededeling: de volgend keer iets meer papier.

Toen ik eens met enkele boeren uit het Land van Cuijk naar een fokdag in Midden Brabant ging kwam een van de broers (Ties) naar ons toe. Bende nouw nog nie getrouwd, zei een van onze mannen tegen Ties. Och wa vèlt dè toch tegen zei Ties. Ene cameroad van men is getrawd, mar de soep sté kaauw op toffel, mar den auto is alted werm. En opmoaken alles, behalve het bed.

Ja, maar gij moet toch mar alleen naar bed en wij liggen lekker werm in bed achter de vrouw, zei een van onze mannen als tegenwerping. Was dè naaw zei Ties, ge kunt evvel wel kermis haawen, d'r hoeft persé ginne mallemeulen te stoan.

Axel Baltzer (Orthopaedisch chirurg Dusseldorf)


Rechts: ostearthritis van kniegewricht

Gewrichtsontsteking (arthritis) is een van de meeste handicaps veroorzakende ziekte. Alleen in Amerika lijden ongeveer 40 miljoen mensen aan deze kwaal. Osteo-arthritis is een vorm van gewrichtsaandoening, waarbij niet zozeer sprake is van een ontsteking, maar veel meer van degeneratie (afbraak) van het kraakbeen in de gewrichten. Vooral de knie en heup kunnen in dit geval veel pijn veroorzaken en veel rugklachten worden veroorzaakt door kraakbeen verlies tussen de ruggenwervels of door uitstulping van de tussenwervelschijf ( hernia). De oorzaak van osteo-arthritis is niet helemaal bekend maar is wellicht soms een vorm van auto-immuunziekte, waarbij het lichaam stoffen aanmaakt, die schadelijk werken op het kraakbeen. Als het kraakbeen wordt afgebroken kan het bot van het gewricht met elkaar in aanraking komen en de beweging van bot op bot is vanzelfsprekend zeer pijnlijk. Tot voor kort werden de moderne zogenaamde cox-2 pijnstillers zoals Viox (rofecoxib) veel gebruikt, maar omdat deze nieuwe pijnstillers schadelijk op de bloedvaten kunnen werken is de interesse voor deze middelen sterk afgenomen. Ook steroïden zoals bijnierschors-hormonen en hyaluron-zuur worden toegepast, maar zij bestrijden de symptomen van de ziekte, maar nemen de oorzaak niet weg.

In het tijdschrift “Drug Discovery Today” van 1-november-2005, wordt een nieuwe manier beschreven om deze ziekte te bestrijden. Het is namelijk het interleukine-1, een stof die door het lichaam wordt aangemaakt, die het verlies van kraakbeen mede tot gevolg heeft. Er wordt nu door het lichaam ook een stof gemaakt, die antagonistisch werkt tegen het interleukine-1 en die daarom “interleukine-1 receptor-antagonist” wordt genoemd. Het is nu deze stof, die bij osteo-arthritis patiënten dikwijls te weinig wordt gemaakt, met alle gevolgen van dien.

Duitse onderzoekers van het biotechnische instituut in Dusseldorf, hebben bloed genomen van osteo-arthritis patiënten en ze behandelen het bloed zodanig in het laboratorium dat de witte bloedcellen aangezet worden om een overmaat aan de “interleukine-1 receptor antagonist” aan te maken. Ze noemen de stof Orthokine en behandelden 30,000 gewrichten en 20,000 wervels met injecties van deze stof in de gewrichten. Omdat het Orthokine een lichaamseigen stof is, die door de eigen bloedcellen in het laboratorium gemaakt wordt, vindt geen afstoot-reactie plaats. De proeven, die onder anderen door de orthopedische chirurg Axel Baltzer van Moleculair orthopedisch centrum in Dusseldorf werden gedaan waren significant beter voor Orthokine dan voor hyaluron-zuur en placebo's. In 70% van de gevallen had toepassing van Orthokine succes en de patiënten meer tevreden dan over de andere behandelingen.

Bram in het oorlogs-museum te Dortrecht

Toen we kortgeleden met onze kleinzoon Bram aan het wandelen waren, zei ik tegen hem: zie je die witte strepen in de lucht en zie je dat kleine puntje voor de streep. Daar zit nu ongeveer tien kilometer hoog wel misschien 300 man koffie te drinken. Weet je wat dat betekent?

Zijn antwoord was: “nee, vertel het eens”.

Links: de "brand name" Losec van omeprazole

Rechts: Hetzelfde product met de "generic name" omeprazole.

In het algemeen hebben nieuwe geneesmiddelen een patent recht. Men kan gedurende een bepaalde tijd een hogere prijs vragen en onderzoek kosten en het marktklaar maken kunnen zo terug verdiend worden. Een geheel nieuw geneesmiddel ontwerpen kan wel één miljard dollar kosten. Na de patent periode kan het geneesmiddel nagemaakt worden en het is duidelijk dat men dit in het algemeen veel goedkoper kan. Dit spreekt temeer als een dergelijk middel in een land als India of China gemaakt wordt, omdat de arbeidskrachten daar nog eens extra goedkoop zijn. Bovendien kan van een dergelijk middel, dat al enige tijd met “exclusive rights” verkocht is en goed werkt, in grote hoeveelheden gemaakt worden en men loopt weinig risico, want dat heeft de patent houder al gedaan.

De farmaceutische producenten blijven vaak lang nadat het patent verlopen is hoge prijzen vragen, deels omdat een nagemaakt produkt in een bepaald land niet voorhanden is of omdat het een andere naam gekregen heeft. Een product als Zocor (simvastatine), dat een anti-cholesterol middel is komt van Merck & co. Men spreekt dan van een “brand name”. De stof heet farmaceutisch simvastatine en men noemt dit de “generic name” van het product. In een land als Maleisië kost een bepaalde hoeveelheid simvastatine 1050 dollar. In India verkoopt Merck dezelfde hoeveelheid voor 18 dollar, omdat het generic product nu in India door een groot farmaceutisch bedrijf met de naam Cipla gemaakt wordt en dan kost het maar 11 dollar. Men past de prijs aan, afhankelijk van de omstandigheden in een bepaald land. Evenals met allerlei andere produkten betaalt men nu eenmaal vaak alleen voor de naam zoals bij kleding bijvoorbeeld. Als een patiënt gewend is aan een geneesmiddel met de naam Zocor zal hij niet zo graag overstappen op een zelfde geneesmiddel met een andere naam, in dit geval simvastatine. Ook hiervan profiteren de patent-houders vaak nog lang, nadat hun patent verlopen is. Van groot belang is ook de reclame, die voor een bepaald merk gemaakt wordt. Zo is het verklaarbaar dat de statine, Lipitor (atorvastine) van de firma Pfizer in Amerika als best verkochte geneesmiddel is gepromoveerd. Het patent verloopt pas in 2010, het de prijs is daarom navenant. De helft van de "annual profits" van de firma Pfizer bestaan uit de opbrengst van Lipitor.

In het NRC van 17 dec '05 zie ik dat het Indiase farmaceutische bedrijf Ranbaxy Laboratories een goedkopere versie van het geneesmiddel in de handel wil brengen. Een federale rechtbank in New York heeft echter op 16 december, bepaald dat het patent van de firma Pfizer op het geneesmiddel Lipitor, nog steeds geldig is en dat betekent dat de 12 miljard dollar, die het medikament jaarlijks voor Pfizer opbrengt, nog even door kan gaan. De koers van Pfizer steeg dan ook direkt met ruim 10 procent.

Geneesmiddelen worden in Amerika vaak via internet gekocht. Als je nu de prijzen van de ongeveer 15 verschillende firma's met elkaar vergelijkt, dan variëren de prijzen van één dollar tot 4,70 dollar per tablet. van 20 mg Lipitor. Toch worden ook wel via Canada generic atorvastine besteld. Een firma verkoopt tabletten met de naam Lipitor van 20 mg voor 4,70 dollar per tablet, terwijl hetzelfde tablet onder de "generic name" atorvastine 1,46 dollar kost.

Toen in Brazilië de overheid toestemming gaf om AID's remmers na te maken, daalde de prijs met 78%. Ook in Afrika wordt 75% van de anti-AID's middelen als generic producten, die in India door de firma Cipla gemaakt worden, gekocht.

Het anticholesterol middel simvastatine wordt dus ook in India door de firma Cipla als "generic product" gemaakt. In Nederland wordt het geneesmiddel in de apotheek onder de “generic name” simvastatine verkocht en een tabletje van 20 mg. kost 38 Euro centen.

100 Tabletten van de bekende maagzuur-remmer Zantac met de “generic name” ranitidine kosten in India 2 dollar, in Sri Lanca en De Filippijnen respectievelijk 61 en 63 dollar, in Chili 196 dollar en in Zuid Afrika 150 dollar. Je kunt het daarom wat dat betreft beter in India aan de maag hebben dan in Chili. In India wordt het ranitidine door Cipla gemaakt, vandaar de prijs.

Het geneesmiddel omeprazole met de “Brand Name “ van de farmaceutische firma Asra-Zeneca , Losec ( in Amerika heet het Prilosec) is 'n meer moderne maagzuur-remmer ( zie blogdagboek onder maagzuur-remmer: PPI's). Dit geneesmiddel werd voor het eerst in 1998 op de markt gebracht. Het is op één na het meest verkochte geneesmiddel. Er wordt voor 6 miljard dollar jaarlijks verkocht, waarvan in de USA alleen al 4,3 miljard dollar. Het patent is inmiddels verlopen en dat betekende alleen al in Ierland in 2002 een besparing van vijf miljoen Euro's. In Amerika wordt een juridische strijd gevoerd en iedere dag uitstel betekent voor Astra-Zeneca een opbrengst van elf miljoen dollar. De twee meest gebruikte geneesmiddelen in de wereld zijn de statines en de maagzuur-remmers (PPI's)

Als men de prijs in India ziet dan kost een capsule omeprazole van 20 mg ongeveer tien dollar-cent. Er zijn vijf grote firma's in India, die omeprazole “generic brand” verkopen. In Nederland kost 20 mg omeprazole “generic brand”ongeveer 47 Euro-cent. In Peru kost een capsule omeprazole van 20 mg onder de “brand name” Losec van Astra Zeneca 3,4 dollar. Neemt men in Peru 20 mg omeprazole van een Americaanse firma die het "generic product" maakt dan kost het ongeveer 0,7 dollar-cent.

Merkwaardig is bijvoorbeeld de prijs van cetrizine in Nederland. De "brand name" van dit geneesmiddel is Zyrtec en onder deze naam kost het in Amerika 230 dollar 90 tabletten van 10 mg. Het patent is al lang verlopen en het wordt tegenwoordig dan ook als "generic product" onder de generic name citrizine overal verkocht. Op 6 Juni kostte een doosje van 90 tablettenvan 10 mg van dit "generic"geneesmiddel door de firma Katwijk in Leiden, geleverd door de apotheek 19,80 Euro's.
Op 26 november kost het zelfde doosje van 90 tabletten van 10 mg, door de firma Centrafarm in Etten-Leur, geleverde generic citrizine bij de apotheek 26,93. Op mijn vraag hoe dit komt kijkt de apothekers-assistente op de computor op 26 november, wat de prijs is van hetzelfde door de firma Katwijk geleverd product. Deze is nog steeds 19,80 Euro's. Als U er iets van snapt zou ik het graag horen.

Professor Dr. H. J. Guchelaar Farmaco-genetica UMC Leiden

Op 25 september staat beschreven dat Professor Guchelaar vermeldde, dat uitzaaiing van nierkanker naar de longen van muizen, flink vertraagd werd als deze muizen een statine kregen toegediend. Statines vormen de groep geneesmiddelen, die het cholesterol in het bloed verlagen. Statines remmen ook de bloedvat nieuwvorming (angiogenese) en kunnen zo ook het ontstaan van kanker in het algemeen vertragen.

Interessant is ook wat Professor Dr. Henk-Jan Guchelaar in zijn oratio bij het aanvaarden van zijn hoogleraarschap in de farmaco-genetica aan de universiteit in Leiden op 30 januari 2004, vertelde.

Hij wees er op dat ondanks dat de mensen gemiddeld 99,9% dezelfde genen hebben, de overblijvende 3 tot 10 miljoen DNA bouwstenen toch nog voor grote verschillen kunnen zorgen. Van belang is hierbij de reactie op geneesmiddelen die van mens tot mens zeer kan verschillen. Geneesmiddelen werken meestal door hun invloed op bepaalde receptoren in het lichaam ( het slot- sleutel principe). De Receptoren zijn meestal opgebouwd uit eiwitten. De eiwitten worden gevormd door een aaneen-schakeling van aminozuren. Er hoeft slecht een aminozuur af te wijken als gevolg van een puntmutatie in het gen dat de blauwdruk van de receptor vormt en het geneesmiddel ( de sleutel) past niet langer op de receptor ( het slot) en het geneesmiddel werkt dan niet.

Omdat er slechts één basepaar (nucleotide) verschilt spreekt men van “single nucleotide polymorfisme” (SNP). In de oorlog had men al gemerkt dat Afro-American soldaten zeer gevoelig waren voor het anti-malaria middel primaquine dat bij hen een beschadiging van bloedcellen tot gevolg had ( hemolytische anemie). Het is namelijk ook mogelijk dat door een puntmutatie de nieren het geneesmiddel niet normaal afbreken en de concentratie van het middel kan dan zo hoog worden, dat het schadelijk werkt. In 1954 was gebleken dat het antibioticum isoniazide, dat tegen tuberculose gebruikt wordt, ernstige neurologische bijverschijnselen kan hebben bij sommige patiënten, doordat het vertraagd door de nieren wordt afgescheiden.

Het verschillend reageren op geneesmiddelen is dus een kwestie van genetische aanleg en 20 tot 95% van deze verschillen wordt aan deze aanleg geweten. Men tracht nu deze kleine verschillen in DNA zo veel mogelijk in kaart te brengen. Bekend zijn de ACE remmers die bij hoge bloeddruk worden toegepast. Enapril is een geneesmiddel dat een enzym remt dat nodig is om het ACE (angiotensin converting enzyme) te vormen. Het angiotensin zorgt voor spanning van de bloedvaten en verhoogt daarom de bloeddruk. Er zijn nu patiënten die slecht op Enapril reageren en door het DNA te onderzoeken kan men die patiënten een ander middel geven. Zo zijn er patiënten die bij hoge bloeddruk gunstig op een plasmiddel reageren, terwijl anderen dat niet doen. Ook zij er mensen die bij het gebruik van ACE remmers en Calcium antagonisten als bijverschijnsel prikkelhoest krijgen en ook dat zou men van te voren door onderzoek van DNA kunnen vaststellen. Van groot belang is ook de reactie op chemotherapie bij kanker. Afhankelijk van bepaalde genen kunnen patiënten verschillend reageren. In de toekomst zal het daarom zo gaan dat alvorens een geneesmiddel wordt toegediend eerst een DNA onderzoek plaats vindt en zo kan worden bepaald, welk geneesmiddel een bepaalde patiënt als het ware op het lijf geschreven is.

Een voorbeeld is ook het antibioticum chloramphenicol, dat ook in de veterinaire praktijk uitstekend werkte. Men constateerde echter dat bij ongeveer 4% van de mensen het een nare bijwerking heeft en aplastische anemie tot gevolg kan hebben. Door het DNA voor het betreffende gen te onderzoeken en in positieve gevallen het antibioticum niet te geven, zou het de gunstige werking voor de andere mensen zonder gevaar kunnen worden gebruikt.

Professor Guchelaar ziet dan ook in de toekomst een patiënt die bij de huisarts komt voor bijvoorbeeld hoge bloeddruk eerst zijn mond spoelt. Het spoelsel wordt opgestuurd voor farmacogenetisch onderzoek en afhankelijk van de uitslag kan dan het best passend geneesmiddel worden voorgeschreven.

In het tijdschrift Science van 19 augustus 2005 wordt de zogenaamde gene sequencing beschreven( zie hiervoor het blogdagboek van vrijdag 19 augustus). Onderzoekers van de Harvard school of medicine beschrijven een methode waarbij het gehele genoom van de mens op efficiente en relatief goedkope wijze kan worden ontleed. Als dit in de toekomst mogelijk wordt hoeft de huisarts maar in zij boekenkast te kijken, waar hij alle genomen van zijn patiënten bewaart en hij kan zien, welk geneesmiddel bij welke kwaal past om voor een bepaalde Patiënt te gebruiken.

duw-rolstoel

Toen ik vroeger eens 's morgens vroeg om zes uur naar een boer ging voor een koe met kopziekte zat opa al in zijn rolstoel buiten. Ik groette hem met een goede morgen en zei dat hij al vroeg buiten zat.

Opa antwoordde: “ Ik zit al vroeg buuten, um dè ons Miet me gisteravond vergèten het binnen te zetten.

In het St. Tunnisse dialect maakt men onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke woorden. Enne kel en iën vrommes. ( een man en een vrouw) Het dialect is veel ouder dan het beschaafd Nederlands. Door dat men leerde schrijven heeft men vereenvoudigd en men kon dan meer algemene regels maken. Dat deed men bijvoorbeeld om een woord in het meervoud te zeggen door er en achter te zetten. In het dialect werkt men veel meer met klankverandering.

Bijvoorbeeld:

Enne zok, twië zök / Iën boek, twië buuk / enne stoel, twië stuul / enne bom, twië böm / enne kop, twië köp / iën bank, twië benk / enne knop, twië knöp. / enne top, twië töp

Soms is het nog moeilijker bijvoorbeeld bij het woord knoop dan is het enne knoeëp, twië knuuëp of iën vrommes, un del vrollie.

Ook bij bezittelijke voornaamwoorden kan men zien of het er op volgend woord mannelijk of vrouwelijk is , bijvoorbeeld ons moen en onze vat, mien toffel en miene stoel, mien fiets en mienen auto.

Links: een hand gebreide sprei

Rechts: een pond boeren boter.

Tijdens de oorlog rafelde de vrouw van de schoenmaker in Beers een beddensprei uit en breidde sokken van de uitgerafelde wol. De schoenmaker ging dan naar een boer en ruilde een paar sokken voor een pond boter. Op het laatst had de vrouw van de schoenmaker nog van de restjes één sok gebreid. De schoenmaker ging naar de boer en legde de sok op tafel. Hij kreeg evengoed een pond boter. Daarom vroeg hij aan de boer, waarom hij ook voor één sok toch een pond boter kreeg. De boer antwoordde: De vrouw riffelt de zök geliek uut en breidt er een beddensprei van en nou kumt ze nog net enne sok tekort.

Links: Gang Yu Professor in Neuroscience, University of Texas.

Rechts: Amyloid plaques vormen zich om de zenuwcellen.

Bij de ziekte van Alzheimer ontstaan uit eiwit opgebouwde plaques tussen de hersencellen, die het normaal functioneren van de hersencellen verhinderen. De stof wordt Beta-amyloid genoemd en ze wordt gevormd met behulp van een enzym, uit een grondstof het amyloid precursor proteïne (APP). Hiervoor moet de grondstof, het APP, gesplitst worden en het is bekend dat een enzym, dat Gamma-secretase genoemd wordt, deze splitsing verhindert. Als men nu het gamma secretase aan een bepaalde patiënt, met beginnende Alzheimer, zou toedienen dan zouden de plaques dus niet gevormd kunnen worden en zou hij geen zich verder ontwikkelende Alzheimer krijgen. Zo eenvoudig is het jammergenoeg niet, want dezelfde stof die het ontstaan van plaques verhindert, heeft op andere plaatsen essentiële nuttige functies, die absoluut niet gemist kunnen worden. De onderzoeker Gang Yu en medewerkers van de universiteit van Dallas in Texas USA, hebben nu ontdekt welk deel van het gamma-secretase enzym specifiek de splitsing van de amyloid grondstof verhindert. Dit deel van het enzym gamma-secretase wordt nicastrin genoemd. Gang Yu is er al in geslaagd om in vitro het vormen van het beta-amyloid uit de grondstof APP met gezuiverde nicrastin te verhinderen. Verder onderzoek zal nu moeten gedaan worden om het principe van deze blokkade praktijkrijp te maken. ( this will surely be a challinging task).

Kathryn Senior
Soecific enzyme identified that snips APP into Beta-amyloid
Drud discovery today: vol 10; number 21; November 2005

Fritz Hoffmann stichtte in 1896 op 28 jarige leeftijd, de nu over de hele wereld bekende firma Hoffmann la Roche. (La Roche was ter ere van zijn vrouw).
Rechts De viroloog Guan Yi van de universiteit uit Hong-Kong.

Vandaag is bekend geworden dat het influenza virus in Turkije het H5N1 is. In Roemenië is bekend dat het H5 is maar de N is nog in onderzoek. Nu hoor ik de minister op de televisie zeggen dat de kippen binnen moeten blijven of er moet een net boven de dieren gespannen worden. Nu zullen door een net weinig trekvogels vallen, dat zit dus wel goed, maar de poep kan er wel doorvallen en dat is net zo gevaarlijk. Mocht het virus ook hier komen met eventuele trekvogels dan is dat voor de pluimveehouders een ramp. Nog veel erger zou het worden als het virus, al of niet in het varken, zodanig muteert dat het niet alleen de mens besmet, maar ook van mens op mens overgaat. De reactie van de mens op het virus is zo ernstig dat er veel vocht in de longen ontstaat en men verdrinkt dan als het ware in het eigen vocht. Men krijgt dan toestanden zoals tijdens de Spaanse griep in het begin van de vorige eeuw waaraan 20 tot 50 miljoen vaak jonge mensen gestorven zijn. Oudere mensen hebben vaak een immuniteit tegen andere influenza virussen vooral als ze jaarlijks de zogenaamde griepspuit gehad hebben. Men heeft dan wel geen immuniteit tegen het H5N1 maar het lichaam heeft toch ook tegen andere type virussen, waaronder H5N1 enige weerstand. Vooral mensen die met pluimvee in aanraking komen dienen dan zich in te laten spuiten met griepvaccin. Het H5N1 kan dan bij die pluimveehouders zich niet zo gemakkelijk mengen met humane influenza virussen, want daar is de pluimveehouder dan voor ingeënt. Het gevaar dat voor de mens dreigt is dat het kwaadaardige H5N1 zich mengt met een humaan influenza virus en dan ook van mens op mens kan overgaan. Tegen virussen helpen geen antibiotica. Er zijn wel antivirale middelen, maar daar zijn onvoldoende voorraden van. In Amerika wordt nu onder invloed van de overheid alles gedaan om die voorraad groter te maken en ook in Europa probeert men dat. Het bekendste middel Tamiflu (oseltamivir) wordt gemaakt door de van oorsprong Zwitserse firma Hoffmann la Roche. Het geneesmiddel is echter vrij ingewikkeld om te maken en is nog gepatenteerd. Men moet beschikken over de Chinese Star-anijs plant, die in China in 4 provincies groeit en alleen in het voorjaar geoogst kan worden. Op het ogenblik kan de firma het ook synthetisch maken. Nu zijn er echter al gegevens van H5N1 virus uit Vietnam, dat resistent tegen Tamiflu is. Ondertussen heeft men echter gemerkt dat statines, die normaliter gebruikt worden tegen een te hoog cholesterol ook ontstekingsremmend werken en er voor zorgen dat veel minder vocht in de longen komt. De statines neutraliseren cytokines, die de immuniteits reactie bevorderen. Onderzoekers van de universiteit van Utrecht zagen, dat mensen die gedurende het voorafgaande jaar minsten twee recepten voor Statines gehad hadden 26% minder kans op een longontsteking en andere ernstige longaandoeningen hadden vergeleken met mensen zonder dit geneesmiddel. Zij observeerden 60,000 mensen vanaf 1996 tot 2003. Dit werd door Eelko Hak medegedeeld tijdens de “second European Influenza Conference “in Malta op 14 September.

Een van de meest deskundige virologen uit Hong-Kong, Guan Yi genaamd zegt in Time magazin van 17 oktober : “If a pandemic occurs, no matter how developed this world is, it would shut down. And I know it's coming”

Links: honderdjarige perenboom

Rechts: Kissing couple









Als je bij de deftige vicaris ging biechten, wilde hij het naadje van de kous weten. Toen Bertje een keer ging biechten had hij voor het eerst een meisje gekust en hij dacht dat hij daarom een zonde gedaan had. Hij biechtte eerlijk, dat hij een meisje gekust had. De vicaris vroeg : Waar heb je ze gekust? Hij antwoordde : Tussen Beugen en Boxmeer. Ja, maar dat bedoel ik niet zei de vicaris, ik wil weten wáár dat je ze precies gekust hebt. Om zuver te zien zei Bertje Onder de pèrenbom bij café den ossenkop.

boven: zieke kip (influenza A (H5N1)
Links: Oost Europa

In het blogdagboek van 2 September werd uitgelegd hoe het virus, dat kippenpest veroorzaakt, biologisch werkt en hoe het gevaarlijk voor de mens kan worden.

Op 16 September werd vermeld, dat het virus door trekvogels verspreid werd tot West Rusland (Helyabinsk). In het Zuiden van Roemenië zijn nu drie gevallen van vogelpest vastgesteld, op een bedrijf waar eenden gehouden worden. In het dorpje Ciamurlia, aan de Donau gelegen (Danube R) waar dit werd vastgesteld worden 30 mensen, die in aanraking met deze dieren zijn geweest in quarantaine gehouden. Het dorp is verder geheel geïsoleerd. Jagen en vissen is in acht gemeentes rondom het dorp verboden. Bovendien is import van gevogelte uit 15 landen, meestal in Azië gelegen verboden. In Turkije is men aan de Noord grens, begonnen met ruimen van kippen en kalkoenen, om kost wat kost insleep van het virus naar Turkije te verhinderen. Mensen die in quarantaine worden gehouden wil men zo snel mogelijk vaccineren tegen de bestaande griep virussen en antivirale middelen geven, om zo vermenging van het kippen griep virus H5N1 met humaan virus te verhinderen. In Azië en Indonesië zijn tot nu toe meer dan 60 mensen van de 116, die besmet werden, gestorven aan het virus H5N1. Ongeveer de helft van de mensen, die besmet worden sterven aan het virus. Tot nu toe gaat het virus praktisch alleen over van kip naar mens. Als het virus echter zo zou muteren dat het ook van mens op mens over zou gaan is de catastrofe niet te overzien. Het is bovendien gebleken dat er al mutaties in het virus hebben plaats gehad, waardoor het immuun geworden is tegen het antivirale middel oseltamivir, het tot nu toe meest bekende anti-virale (influenza) middel. Als men met het virus besmet wordt reageert het lichaam zo sterk op het voor de mens nieuw virus, dat er te veel vocht in de longen komt en de patiënt eigenlijk verdrinkt. Gelukkig is nu gebleken dat de statines (anti-cholesterol middelen) deze heftige reactie flink verhinderen. In de literatuur merkt men op dat dit voor onderontwikkelde landen een zegen kan zijn, als een pandemie uit zou breken, omdat het patent op Zocor (simvastatine) inmiddels verlopen is en het dus zeer goedkoop en gemakkelijk gemaakt kan worden. Daar heeft men in Nederland nog kennelijk weinig van gemerkt, want ik zie op mij doosje simvastatine staan dat 1,8 gram in de vorm van 90 tabletjes toch altijd nog 33,66 Euro's kost.

Op Donderdag 7 September kwamen top-experts in Amerika bijeen. Zij kwamen tot de conclusie dat de wereld volkomen onvoorbereid is op een eventuele pandemie. Vrijdag heeft President Bush een gesprek gehad met top-mensen van alle grote farmaceutische industrieën om te kijken of zo snel mogelijk een goed werkend vaccin kan worden bereid tegen het influenza A van het H5N1 type. De senaat heeft een bedrag van bijna 4 miljard dollar goedgekeurd om geneesmiddelen op te slaan tegen een eventuele uitbraak van een pandemie.

Op 10 Oktober wordt bekend dat ook in Turkije in Anatolië kippenpest bij een kalkoen bedrijf is uitgebroken. In het plaatsje Balikesir zijn alle vogels en straathonden geruimd. Alle toegangswegen zijn door de politie gesperd. Men neemt aan dat het virus door trekvogels uit de Oeral is meegebracht. Er wordt nu onderzocht of het virus met zekerheid H5N1 is.

Rechts: verlossing van een koe

Links: Hereford koe met kalfje

Als de veearts vroeger een verlossing moest doen, dan vroeg hij meestal aan de boer, van welke stier het kalfje in de koe was. Dat wilde voor de prognose nog wel eens verschil maken, omdat sommige stieren lichte kalfjes gaven, terwijl ander weer zwaardere kalfjes verwekten.

Zo moest ik eens een verlossing van een vaars doen bij Tinneke. Op mijn vraag van welke stier het kalfje was dat in de vaars zat, zei Tinneke: welke stier er in zit dè wiët ik nie , mar ik heb de moal gekocht van Bertha Meulepas en die is èges ok nog al aan de zwoare kant.

Jeffry Taubenberger


Rechts: twee influenza virussen,die "sleutels" uitwisselen

Jeffry Taubenberger van “the Armed Forces Institute of Pathology in Washington DC, is er voor het eerst in geslaagd het Spaanse griep virus (H1N1) te reconstrueren. Het Spaanse griep virus doodde meer mensen, dan er ooit door een pandemie gestorven zijn. De schattingen variëren tussen twintig en vijftig miljoen, vaak jonge mensen die aan de Spaanse griep gestorven zijn. Hij kon het virus reconstrueren door materiaal te nemen van een vrouw die in 1918 aan de Spaanse griep gestorven was in Alaska en in de permafrost begraven werd. Het Influenza virus is een RNA virus ( zie blogdagboek 2 September) Door van het RNA weer DNA te maken kan er verder mee geëxperimenteerd worden. Deze methode wordt daarom “reverse genetics” genoemd. Het DNA bracht hij op voedingsbodems van niercellen van de mens. Het DNA komt in de celkernen terecht en die maakt er weer RNA van ( halve wenteltrap). In het cytoplasma van de cel wordt door instructie van het RNA een nieuw bolletje om het RNA gemaakt en het virus is geboren. Zoals eerder beschreven bevat een influenza virus acht RNA strengetjes (plasmiden). Als de twee strengetjes die verantwoordelijk zijn voor de H en N “sleutel” de blauwdruk hebben voor enzymen die op de menselijke cellen passen dan gaat het virus van mens op mens over. Dat is tot nu toe nog niet het geval met het kippen-pest virus H5N1 waaraan al ongeveer 65 mensen gestorven zijn. Het influenza H5N1 virus gaat tot nu toe op een enkele uitzondering na alleen van de kip over op de mens. Als dat zou veranderen en het virus zou muteren bijvoorbeeld in een varken dat besmet wordt door het kippen virus H5N1 en gelijktijdig door de mens, met een mensenvirus, dan kan dat catastrofale gevolgen hebben. Vaak gebeurd dit in de omgeving van Hong-Kong omdat het daar wemelt van varkens, kippen en Chinezen. In het varken wisselen de virussen vaak sleutels uit en je kunt dan een nieuw virus krijgen met de ziekmakende eigenschappen van het kippen virus en de besmettelijkheid van het humane virus. Zoiets is ook met het Spaanse griep virus gebeurd. Als men het Spaanse griepvirus H1N1 in bebroede eieren inspuit, gaan de kuikentjes in het ei dood. Oorspronkelijk was het dus een virus dat pathogeen voor kippen was. Men verondersteld wel dat het in Amerika gemuteerd is in het varken, omdat in dezelfde tijd ook miljoenen varkens aan influenza gestorven zijn.

Schoolplaat: jacht op walvis


Rechts: kindsoldaat uit Soedan

Tijdens mijn studenten tijd was Professor Dr. E. J. Slijper (1907-1964) medewerker in het veterinair anatomisch instituut. Hij werd later wereld beroemd door zijn kennis over walvissen. Hij kon zeer smakelijk vertellen en maakte graag grappen, die soms aan de pikante kant waren. Hij nam deel aan de walvisjacht op de Willem Barends kort na de oorlog. Toen hij terug kwam liet hij op college onderdelen van walvissen zien en ik kan me herinneren dat hij een eierstok op een kruiwagen liet binnen brengen. Daarna zei hij : Ik moet de dames helaas teleur stellen, want een testikel kan niet door deze deur. Later werd hij hoogleraar in de Algemene Dierkunde aan de universiteit in Amsterdam. Bekend is het verhaal dat hij eens college gaf en uitgebreid de potentie en het mannelijke geslachtsapparaat beschreef van de Soedanese neger. De dames studenten ging dat iets te ver en zij stonden demonstratief op om de collegezaal te verlaten. Hij zei toen: Dames U hoeft geen haast te maken, het volgende schip naar Soedan vertrekt pas over 14 dagen.

het dialect woord voor pinda's is ollienötjes.

Rechts: Uitbeelding van een gierigaard in eenVlaams schoolboekje.

De vicaris van de rijke familie vertelde aan de kinderen over de gierigaard uit de bijbel. Hij realiseerde zich dat de kinderen wellicht niet wisten wat een gierigaard was. Daarom vroeg hij aan de kinderen: Als ik nu eens een grote zak olienootjes had en ik at die helemaal alleen op, wat zouden jullie dan zeggen dat ik was? Een van de kinderen wist het antwoord en stak de vinger op en zei : “Dat gij ene grote zeikert zijt”.

Links: normale muis naast muis met gen voor groeihormoon van mens (supermice).


Rechts: geitje met pest des petites ruminantes.

GENETISCH GEMODIFICEERDE ENTSTOFFEN

In 1981 verscheen de eerste genetisch gemodificeerde muis op de voorpagina van het tijdschrift Nature. Men had in deze muis het gen dat codeert voor het groeihormoon van de rat getransformeerd. Het gevolg was dat de muis zo groot werd als een rat. Ondertussen zijn er veel vorderingen gemaakt op het gebied van de biotechnologie. Zo worden tegenwoordig al een aantal entstoffen tegen bepaalde ziektes met behulp van transgenese gemaakt.

In het tijdschrift Science van 2 mei 2003 wordt beschreven hoe men met behulp van transgenese, entstoffen in kippeneieren maakt. Men neemt het humane gen dat codeert voor een bepaalde antistof bijvoorbeeld tegen influenza. Men gebruikt een virus om het bepaalde gen in de spermacellen van een haan te brengen. Als de kippen geïnsemineerd zijn met dit sperma kijkt men of de geboren henkuikens het gen hebben en of ze het in de eieren produceren. Indien dit positief is verzamelt men de antistoffen uit het eiwit van de eieren.

In de bladeren van de pindaplant heeft men stoffen geproduceerd, die een rol spelen bij de ziekte van geiten die PPR ( pest des petits ruminants) genoemd wordt. Deze stoffen zitten normaal aan de buitenkant van een virusmantel en zorgen er voor dat het virus in de cellen van de gastheer kan binnendringen. Het gen dat codeert voor deze eiwitten wordt getransformeerd naar de pinda plant, die dan deze eiwitten in haar bladeren aanmaakt. De geiten eten deze bladeren en krijgen deze stoffen (antigenen) in hun bloed en maken hier antistoffen tegen. Als de geiten later door het PPR virus besmet worden krijgt het geen kans omdat het geneutraliseerd wordt door de antistoffen die ondertussen door het immuunsysteem van de geit gemaakt zijn. Zo heeft men ook transgene maïs gemaakt, die er voor zorgt dat het varken dat deze maïs eet antistoffen maakt tegen de ziekte transmissible gastro-enteritis. ( New Scientist 22 maart 2003).

Ook maakt men entstoffen tegen ziektes bij de mens. In verzegelde glazen kassen kweekt men tomaten, die een gen hebben van het Norwalk virus, dat diarree bij de mens veroorzaakt. De stof die in de tomaten gevormd wordt en die verantwoordelijk is voor het binnendringen van het virus in de darmcellen van de mens wordt uit de tomaat geëxtraheerd en kan als entstof (antigeen) gebruikt worden.

Ook brengt men op deze manier een gen in maïsplanten, dat codeert voor de antistoffen die het immuunsysteem van het lichaam maakt tegen het herpesvirus dat verantwoordelijk is voor een seksueel overdraagbare ziekte ( herpes genitalis). De zo verkregen antistoffen verwerkt men in een zalf, die men op de aangetaste plaatsen kan toepassen. Ongeveer 60 miljoen Amerikanen lijden aan deze seksueel overdraagbare ziekte. (SOA's)

Op dezelfde transgene wijze maakt men ook vaccins tegen hepatitis en AIDS in de bladeren van tabaksplanten.

Links: Helicoverpa amigera, waarvan de rups enorme schade in Australië aan de katoen aanricht.

Rechts: Bacillus Thuringensis met spore

MODERNE GENETISCHE MODIFICATIE ( GM )

De bekendste voorbeelden van GM zijn de biotechnische bestrijding van de bolworm bij katoen en maïs het gebruik van maïsplanten en soja die immuun zijn tegen het onkruid bestrijdingsmiddel glyfosaat ( Round up).

In landen waar veel katoen verbouwd wordt heeft men vaak last van de rupsen van bepaalde insecten die bolwormen genoemd worden. De bolworm is de larve (rups) van een bepaalde mot, (helicoverpa) die in de katoenvelden leeft en zich daar voortplant via de rupsen die op de katoenplant leven. Er moeten enorme hoeveelheden giftige spuitmiddelen gebruikt worden om deze diertjes te bestrijden en ermee gepaard gaat een erbij passend gebruik van diesel of benzine voor de sproei werktuigen en ( of ) de sproeivliegtuigen. Hierbij hoort weer een extra hoeveelheid CO2 gas die minder gewenst is.

Een bepaalde bacterie Bacillus Thuringensis genaamd, produceert een zogenaamde Bt-eiwit waar de bolwormen niet tegen kunnen. Het gen, dat de blauwdruk van dit eiwit bevat wordt nu via genetische modificatie in de katoenplant gebracht en de plant produceert nu zelf het Bt-eiwit. In Amerika, Argentinië en China, worden deze planten op grote schaal gebruikt.

China is de grootste producent en verbruiker van katoen. Meer dan 15 % van de katoen wordt jaarlijks vernield door de bolwormen. Daarom wordt nu al 35 % ( 1,5 miljoen hectares ) van alle katoen met transgene katoen gepland. Dat betekent 80 % minder gebruik van insecticiden en 90 % minder gevallen van pesticide vergiftiging van mensen. In 2001 stierven 500 mensen in China aan pesticide vergiftiging en een veel groter aantal had ziekte verschijnselen. Vooral voor de meer dan een miljoen kleinere boeren, die gemiddeld maar over een hectare grond beschikken was het een uitkomst, mede omdat de overheid het zaaigoed beschikbaar stelde. Het inkomen van deze boeren steeg met meer dan 25 %.

Het nadeel is dat op den duur wellicht de katoenplant immuun wordt tegen het Bt-eiwit, maar dat geldt ook voor de traditionele insecticiden. Daarom kweekt men ook wel onvruchtbare mot mannetjes door gene-silencing, die men dan op de katoenvelden loslaat. Het gevolg is dat er veel minder bolwormpjes geboren worden.

Een zelfde methode van transgenese wordt ook toegepast tegen de Colorado kever bij aardappelen.

In Australië werd in de tachtiger en begin negentiger jaren een enorme schade aan katoen aangericht door de rupsen van de mot met de naam helicoverpa. Zeer veel insecticiden moesten worden gebruikt, die tot gevolg hadden dat ongeveer 300 andere insectensoorten bestreden werden, waarvan sommigen een nuttige functie hadden. Op dit ogenblik is 30 % van de katoen in Australië genetisch getransformeerd met een gen dat een toxine vormt, dat dodelijk is voor de rupsen. Men verwacht dat binnen twee jaar 80 % van de katoen in Australië transgeen zal zijn.

In Amerika is meer dan de helft van de katoen transgeen en er wordt zo jaarlijks 1,8 miljoen liter aan insecticiden bespaard.

Een bekend voorbeeld van genetisch modificatie is de transgene soja plant die resistent gemaakt is tegen glycofosfaat (roundup), een onkruidverdelgingsmiddel dat al sinds 1966 op de markt is. Men kan nu ongeveer 30 % aan bestrijdingsmiddelen besparen. Meer dan de helft van de soja in Amerika is al sinds het jaar 2000 transgeen.

In het tijdschrift Journal of Animal and Feed Sciences,11, 2002, wordt gezegd dat indien in de Europa 50 % van de maïs, koolzaadolie, suikerbieten en katoen uit GM variëteiten zou bestaan, het verbruik van pesticiden met 14.5 miljoen kg zou kunnen afnemen. Ook zou het een besparing van 20,5 miljoen liter diesel betekenen en een daarmee gepaard gaande vermindering van 73,000 ton kooldioxide.

DR. Pekka Puska, Kwam 18 jaar wekelijks op TV om de mensen aan te sporen hun dieet te veranderen

Rechts: Noord Karelia rood gekleurd

In 1970 had het Finse Noord Karelia, een provincie aan de grens met Rusland, het hoogste aantal sterfgevallen aan hartinfarcten van de wereld.

Noord Karelia is een arme, koude platte lands provincie, waar tot ongeveer 1950 veel armoede geleden werd. Het dieet was zeer eenvoudig en bestond hoofdzakelijk uit streekproducten. Na 1950 kwam daar verandering in en gingen de mensen meer verdienen. Spoedig veranderde het dieet, en men begon veel dierlijke vetten in de vorm van melkproducten en worst te eten. De opvatting ontstond dat groenten eten armoediger was en dit werd wel spottend konijnenvoer genoemd.

Wellicht mede door erfelijke aanleg waren de gevolgen catastrofaal en een op de drie kinderen had geen vader meer, omdat die aan hartaanvallen overleden waren. Er werd een reclame campagne opgezet en er werd uitgebreid voorlichting gegeven. De bakkers gingen minder zout in het brood doen, terwijl de slagers hun worst deels met champignons vulden. Veel reclame werd gemaakt om dierlijk vet te vervangen door plantaardig vet en fruit en groenten werden sterk aanbevolen. Ook in de kerken werd sterke aandrang uitgeoefend om de levensstijl te veranderen en op de scholen werden wedstrijden gehouden in het stoppen met roken. Er werden kookcursussen gehouden en in de winkels werde demonstraties gegeven.

Van 1972 tot 1997 daalde het aantal sterfgevallen door hart aanvallen met 82 %.De gemiddelde levensverwachting van mannen steeg van 65 naar 73, terwijl het gemiddelde cholesterol gehalte in het bloed met 20% daalde. De consumptie van fruit veranderde van het laagst van Europa naar het hoogst in Noord Europa. In 1972 at nog 90% van de mensen boter op het brood, terwijl dat nu naar 7% gedaald is. De consumptie van zout is met 50% gedaald en het roken door mannen is drastisch afgenomen, hoewel het roken door vrouwen is toegenomen.

In geheel Finland daalde het voorkomen van chronische hartziektes van 1969 tot 2002 met 76% bij mannen van 35 tot 64.

De conclusie van Pekka Puska, die de leiding over het gehele project had, is dat overgewicht slechts een aanwijzing is dat het dieet onbiologisch is. In gewicht afnemen zonder het dieet te wijzigen heeft weinig effect op het voorkomen van hartlijden. Het zijn vooral hoge bloeddruk, cholesterol en roken, die invloed hebben op het hart. In Finland zijn de gemiddelde gewichtsindexen bij de vrouwen hetzelfde gebleven, terwijl die bij de mannen iets gestegen zijn. Hij vindt dan ook dat het streven naar een gewichtsafname zonder het dieet te wijzigen verloren moeite is.

Interview met Pekka Puska New Scientific 12 Febrari 2005.

Links: een vicaris

Rechts: de gouden lorgnette

De kapelaan noemde men in St. Anthonis vroeger vicaris. Meestal was hij van gegoede familie en vandaar wellicht deze wat deftigere naam. Toen er lang geleden een nieuwe vicaris kwam wilde hij aan zijn buurman laten weten dat hij inderdaad van een deftige familie was. Daarom riep hij, toen hij in zijn tuin aan het bidden (brevieren) was, flink hard zodat zijn buurman het kon horen: “ Mina haal mij gouden lorgnette. Zij ligt naast de zilveren snuifdoos op het marmeren tafelblad”.

Links: Fraaie zilveren snuifdoos uit 1880


Tegenover ons, woonde pap en mam Pennings. Wij werden bevrijd op het einde van de oorlog door de soldaten van de “the Royal Ulster rifles”, en 's avonds was het feest, want de soldaten hadden cake-meel en eipoeder en de nodige drank, want de cantine wagen stond in de tuin van de Penningsen. De feestvreugde, werd nog vergroot door een familie evacuees uit de buurt van Vierlingsbeek, die een mooie dochter hadden van ongeveer 18 jaar en die bij de familie was ingekwartierd. Toen de feestvreugde een tijdje was weggeëbd, en onze vrienden van de Ulster rifles hoog en droog in Duitsland zaten, kwam de vader van de geëvacueerde familie naar pap en mam. Na eerst wat heen en weer gepraat zei hij: “ons dèr zal een kiendje motten kriegen en ze hawt mar vol dè 't van ollië Sjaak is”. De vader van het meisje zal gedacht hebben bij de soldaten is niets te halen, dus laat ons maar eieren voor ons geld kiezen. Pap dacht even diep na en zei toen: “ja, mar as ge uut ieder deuske ens snuuft, zulde host nie weten wor ge van mot niezen”.