Blog dagboek van Jan Goossens

Links: voorbeeld van sympathetic induction. Kleinzoon Antoine heeft plezier dus Uruzgan kinderen ook.
Rechts: Bedroefde apen omdat een van hen dood is en wordt weggedragen.




Primaten hebben zenuwcellen die er voor zorgen dat een individu zich in een ander kan inleven.
Italiaanse onderzoekers ontdekten begin jaren negentig toevallig de activiteit van deze zenuwcellen in de hersenen van makaken. De reactie in de apen-hersenen bij het zien van een student, die een ijsje at was hetzelfde als wanneer de apen zelf een ijsje aten.
De zenuw cellen die hiervoor verantwoordelijk zijn noemt men in de literatuur mirror-neurons (spiegel-zenuwcellen).
Dit gedragsmechanisme dat wel “sympathetic induction “ wordt genoemd is evolutionair door natuurlijke selectie ontstaan en in het DNA vastgelegd. Het is voor sociaal levende dieren van groot belang. Het maakt de groepsbinding sterker en als iemand in gevaar komt zullen zijn metgezellen het voor hem opnemen. Ook zullen ze een gewond iemand verzorgen, omdat ze medelijden met het slachtoffer hebben. Ook bij de Neanderthaler en de homo Erectus werden gewonde medemensen geholpen en verzorgd, zoals uit opgegraven bot-resten blijkt. De verwondingen aan het beendergestel zijn soms zo ernstig dat deze mensen zonder hulp zouden gestorven zijn. Uit de callusvorming in de gevonden restanten blijkt echter dat deze mensen de hulp van hun metgezellen hebben gekregen om te genezen.
Het verschijnsel dat mensen elkaar willen helpen wordt ook wel het “Samaritan syndrome” genoemd, naar aanleiding van het Bijbelverhaal. De Samaritaan hielp immers een gewonde bedelaar uit medelijden.
Vandaar wellicht ook het gezegde: Gedeelde smart is halve smart en gedeelde vreugd is dubbele vreugd.

Als dit natuurlijke gedragsmechanisme opzettelijk door de medemens wordt geremd kan dit voor het slachtoffer ernstige gevolgen hebben. Als contact met iemand uit een groep moedwillig wordt vermeden noemt men dat wel ostracisme. Ostracon is het Griekse woord voor scherf. In de oudheid konden de Grieken jaarlijks op een scherf de naam schrijven van de politicus waaraan ze de meeste hekel hadden. De man die de meeste scherven kreeg werd uitgestoten en verbannen. Ostracisme wordt daarom ook wel “The kiss of death” genoemd. Als iemand bewust uit een groep wordt uitgesloten kan dat zeer pijnlijk zijn en door hersenonderzoek bleek dat de bepaalde hersencentra zelfs hetzelfde reageren als bij een echte fysische pijn.
Onderzoekers van de Perdue universiteit in Amerika lieten studenten op de computer een spel speelden met onbekende medespelers. Ze speelden met vier man. Ze konden met de cursor telkens het balletje naar een ander brengen. In het begin kreeg ieder speler ongeveer evenveel balletjes toegeschoven. Drie van de spelers die van te voren ingelicht waren speelden op een gegeven moment alleen maar met elkaar en lieten de vierde speler compleet in de steek. Door hersen-onderzoek kon worden aangetoond dat zeer ernstige emotionele reacties in de hersenen van de proefpersoon plaats vonden ondanks deze “ostensible unimportant exclusion”.

Ook onder normale omstandigheden heeft uitsluiting vaak zeer ernstige gevolgen. Het slachtoffer begint aan zichzelf te twijfelen en begint te piekeren. Dikwijls begint men zichzelf van alles te verwijten en een ernstige depressie kan het gevolg zijn. Omdat uitsluiting voor een deel ook fysische pijn veroorzaakt kunnen pijnstillers soms een gunstig effect geven. In een proef bleek dat twee maal daags paracetamol gedurende drie weken de pijn en ellende bij 62 studenten verminderde vergeleken met het effect van een placebo.
Mensen die van nature een minderwaardigheid-gevoel hebben ( low self-esteem) en schuchter en verlegen zijn, hebben meer last van dit verschijnsel dan normaal.

In extreme gevallen kunnen buitengesloten mensen zeer agressief en gewelddadig worden als zij de hoop om geaccepteerd te worden hebben opgegeven. De voorbeelden op scholen en kazernes waar plotseling door iemand in het wilde weg geschoten wordt, zijn hiervan voorbeelden.
Het Amerikaanse blad “The Telegraph” noemt Jared Lee Loughner die op 8 januari op Gabrielle Giffors en 12 anderen schoot tijdens een meeting in Tuscon Arizona een “mentally unstable dropout”. In plaats van een dropout zou je hem ook een ostracist kunnen noemen.