Friday, September 23, 2005
hippocampus ( blauw gekleurd)
Rechts: de pariëtale kwab en de frontale kwab
Emotie en herinnering zijn zeer nauw met elkaar verbonden. De mensen, die emotioneel het meest indruk op je maken onthoud je het best. Een onderdeel van de hersenen, dat hippocampus genoemd wordt is verantwoordelijk voor deze gang van zaken. De hippocampus ( het Latijnse woord voor zeepaardje) is onderdeel van het zogenaamde Limbische systeem. Dit systeem ligt in het midden van de hersenen en is evolutionair gezien zeer oud en was al aanwezig toen ongeveer een miljard jaren geleden de gewervelde dieren ontstonden. De hippocampus is nauw verbonden met de veel later evolutionair ontstane hersenschors (neocortex) namelijk de pariëtale hersen kwab, die onder de slapen ligt. Het is in dit gedeelte, waar herinneringen en emoties worden gerealiseerd. De hippocampus fungeert als het ware als een schakel station en geeft bepaalde zaken door naar de pariëtale kwab, waar ze bewaard worden (herinnering). Slijtage door ouderdom bijvoorbeeld, zorgen ervoor dat namen van personen, dieren en voorwerpen niet te voorschijn willen komen. Ook vergeten of je de post al hebt uitgehaald, of je de autosleutels kwijt bent, of je bent vergeten wat je gisteren gedaan hebt, zijn de eerste tekenen dat de hippocampus minder goed functioneert. Het herkennen van woorden wordt wel de semantic memory genoemd en het herinneren van gebeurtenissen, episodic memory. Dit laatste is meer vastgelegd in de frontale hersenschors en blijft soms langer functioneren, zoals bij demente mensen, die nog wel een en ander van vroeger weten maar absoluut geen "short memory" meer hebben.
Bij Alzheimer, maar ook bij vasculaire dementie verliest de hippocampus aan gewicht en functioneert niet meer optimaal. Wat later gaat ook het frontale en pariëtale deel der hersenen minder goed functioneren.
Ook mentale ziektes zoals schizofrenie, depressie en manische depressiviteit hangen nauw samen met een optimaal functionerende hippocampus. Tot voor kort dacht men dat er geen nieuw zenuwweefsel gevormd kon worden. Tegenwoordig weet men dat er ook in de hersenen zenuw-stamcellen aanwezig zijn, die kunnen uitgroeien tot functionerend zenuwweefsel. Vooral rond de hippocampus liggen veel zogenaamde adulte zenuw-stamcellen. Adult (volwassen) in tegenstelling met embryonale stamcellen, die nog pluripotent zijn en waaruit nog alle lichaams cellen en weefsel kan ontstaan. Er zijn nu een aantal mogelijkheden om deze zenuw-stamcellen tot ontwikkeling aan te zetten. Bekend is het middel fluoxetine (Prozac) dat gebruikt wordt bij depressies en eet-stoornissen bijvoorbeeld. Het heeft een regulerende werking op de neurotransmitter die serotonine genoemd wordt, die van belang is bij een optimale zenuw-prikkel overdracht. het middel zorgt ervoor dat het serotonine op zijn plaats terecht komt en niet abnormaal door het lichaam geresorbeerd wordt. Deze middelen heten dan ook SSRI's ( specific serotonin re-uptake inhibitors ) Men vond het wel merkwaardig dat deze middelen bij patiënten pas na ongeveer zes weken goed begint te werken, maar men weet nu, dat het ook de stamcellen tot groei aanzet. Het duurt ongeveer zes weken totdat de stamcellen volgroeid zijn en functioneel worden.
Hetzelfde geldt voor een veel gebruikt antipsychoticum Risperidone dat veel bij schizofrenie wordt gebruikt.
Ook electroshock stimuleert de celgroei in de hippocampus en dit is vaak de meest succesvolle behandeling bij zware depressies. Hoe langer een depressie duurt hoe kleiner de hippocampus wordt. Als men nu een stroomstoot door de hersenen zendt (electro-convulsie), dan ziet men de hippocampus weer groeien. Het gevolg kan wel zijn, dat men aan geheugenverlies lijdt na zo een behandeling, maar het kan ook zijn dat dit al veroorzaakt was tijdens het ziekte proces. Langdurige stress kan ook nadelig op de hippocampus werken.
