Monday, September 12, 2005
Barbara McClintock Rechts: gekleurde maïs korrels
Behalve silencing DNA (zie beneden) speelt ook zogenaamd micro-DNA een grote rol bij het activeren of de-activeren van het RNA. Het zijn kleine stukjes DNA, die slechts uit 21 tot 30 nucleotides bestaan ( zie dagboek 15 augustus). Onder invloed van een eiwit, dat dicer genoemd wordt worden lange DNA moleculen in deze kleine stukjes gesneden. Het micro-DNA, dat zo gevormd wordt is van belang bij het reguleren van biologische processen. Zo zijn er stukken DNA (genen) die zich uit de lange ketens los maken en elders in het molecuul weer aanhechten (translocaties). Men noemt deze stukken transposons ( ookwel jumping genes) en de blauwdruk voor bepaalde eigenschappen kan hierdoor andere eigenschappen krijgen. Mutaties zijn een voorbeeld, waarbij transposons een rol kunnen spelen. Door bepaalde micro-DNA stukjes wordt dit verspringen (jumping genes) zoveel mogelijk tegengegaan.
Barbara McClintock ontdekte in 1940 dat de kleur van maïskorrels samenhangt met deze transposons. Telkens als een transposon verspringt krijgt een korrel een andere kleur. Bij siermaïs ziet men dat de kolven bezet zijn met korreltjes met allerlei kleuren.
Barbara McClintock kreeg in 1983 de Nobelprijs voor haar werk. Zij werd voor die tijd lang als een exentrieke vrouw versleten, die evenals George Mendel met bloemen, steeds bezig was met maïs planten. Later bleek hoe belangrijk de jumping genes waren in de evolutie van alle levende wezens. Door het verspringen naar andere plaatsen in het molecuul (trans-locaties) ontstaan steeds nieuwe eigenschappen (mutaties) die evolutionair gezien van groot belang zijn bij het onstaan van variëteiten en nieuwe soorten. Ook bij het immuun worden van bacteriën tegen antibiotica zijn transposons van belang. Door het zich verplaatsen van zo'n jumping gene kan kan de bacterie ongevoelig worden voor een bepaald antibioticum. Deze verkregen eigenschap van ongevoeligheid, kan makkelijk doorgegeven worden aan andere bacteriën van dezelfde soort, maar ook zelfs andere soorten bacteriën. Ook kan zo een bepaalde bacterie immuun worden, tegen practisch alle antibiotica en de ziekenhuis bacterie MRSA (multi resistente staphiloccocus aureus) is hiervan een voorbeeld en een schrik voor elk ziekenhuis.
